ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΚΟΣΜΑΣ ΖΑΚΥΝΘΙΝΟΣ
Γκίκας Μαγιορκίνης
Αναπληρωτής Καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ
«Από την καρέκλα της ενημέρωσης κατά την διάρκεια της πανδημίας κατάλαβα πόσο μεγάλο είναι το κενό της κατανόησης των ιών, των ασθενειών και των επιδημιών που προκαλούν» όπως επισημαίνει ο κ. Γκίκας Μαγιορκίνης, μιλώντας στο The Doctor, για το νέο του βιβλίο, αλλά και τις επερχόμενες απειλές για την δημόσια υγεία.
Kύριε Μαγιορκίνη, πρόσφατα παρουσιάσατε στο βιβλίο σας, υπό τον τίτλο «Χρονικό των Ιών» τη γενικότερη εικόνα για αυτά τα περίεργα «εξωτικά» παράσιτα και τη σημασία που έχουν παίξει στο να διαμορφωθεί η ανθρώπινη ύπαρξη. Ποιοι οι λόγοι που σας οδήγησαν στην συγγραφή του;
Η περίοδος της πανδημίας της COVID-19 ανέδειξε πόσο σημαντικό είναι ο κόσμος να συμμετέχει στην λήψη των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Η εθελοντική συμμετοχή στα προληπτικά μέτρα δημόσιας υγείας εξασφαλίζει την βιωσιμότητα των μέτρων σε βάθος χρόνου αλλά και το υψηλότερο της αποτελεσματικότητας των μέτρων και τελικά την καλύτερη προστασία του πληθυσμού. Για παράδειγμα η διεξαγωγή διαγνωστικού τεστ για τον κορωνοϊό είναι εξαιρετικά δύσκολο και πολύ ακριβό οικονομικά όταν εφαρμόζεται σε πληθυσμιακή κλίμακα εκατομμυρίων ανθρώπων και μάλιστα κάθε λίγες ημέρες. Αντιθέτως η εφαρμογή του σελφ-τεστ είναι πολύ πιο αποτελεσματική και οικονομική καθώς μπορεί να εφαρμόζεται συχνά και με χαμηλό σχετικά κόστος. Για το σελφ-τεστ όμως θα πρέπει ο κόσμος να συμμετέχει ενεργά και στην ουσία εθελοντικά. Ο καλύτερος τρόπος για να συμβεί αυτό είναι να κατανοεί κάθε πολίτης γιατί λαμβάνονται τα μέτρα και κυρίως πώς προκαλούνται οι πανδημίες.
Από την καρέκλα της ενημέρωσης κατά την διάρκεια της πανδημίας κατάλαβα πόσο μεγάλο είναι το κενό της κατανόησης των ιών, των ασθενειών και των επιδημιών που προκαλούν. Αναμφισβήτητα, η τηλεοπτική ενημέρωση βοήθησε σε μεγάλο βαθμό να συμμετέχει ο κόσμος. Ωστόσο δεν ήταν επαρκής για να καλύψει τα κενά στην γνώση και την υγειονομική παιδεία που χρειάζεται να έχεις για να κατανοήσεις σε σημαντικό βαθμό την εξάπλωση της επιδημίας.
Τότε αποφάσισα ότι για να καλύψω αυτό το κενό θα γράψω ένα βιβλίο που θα εξηγεί με απλά λόγια τους ιούς ως φορείς ασθενειών και περίεργες βιολογικές οντότητες, καθώς και την σχέση του ανθρώπου με τους ιούς. Το βιβλίο απευθύνεται σε όποιον θέλει να καταλάβει λίγα πράγματα παραπάνω για τους ιούς και είναι κατάλληλο και για παιδιά. Για την ακρίβεια θεωρώ ότι η καταλληλότερη ηλικία για να διαβαστεί είναι όταν τα παιδιά αρχίζουν να μαθαίνουν βασικά στοιχεία βιολογίας οπότε και αρχίζει να διαμορφώνεται η υγειονομική παιδεία. Αν και δεν πρόκειται για εκπαιδευτικό βιβλίο, θεωρώ ότι μπορεί να βοηθήσει να πέσουν οι προκαταλήψεις για τους ιούς.
Μετά από μια μακρά περίοδο πανδημίας και τον κορωνοϊό να συνεχίζει επ’ αόριστο να απασχολεί την ανθρωπότητα, πιστεύετε ότι ο κόσμος εξακολουθεί και παραμένει ευαισθητοποιημένος ή διαπιστώνεται σημάδια κόπωσης;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο κόσμος κουράστηκε σε μεγάλο βαθμό από την πανδημία και τους περιορισμούς που έπρεπε να ληφθούν ώστε να προστατευθεί το σύστημα υγείας.
Το βασικό στοιχείο που πρέπει να μας απασχολεί είναι η μείωση της συμμετοχής στον επικαιροποιημένο εμβολιασμό από τον πληθυσμό που πρέπει να προσέρχεται κάθε χρόνο.
Η κόπωση αυτού του μέρους του πληθυσμού θα μεταφράζεται τόσο σε αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα, όσο και σε αυξημένο βάρος στο σύστημα υγείας.
Με την Covid-19 να είναι παρούσα, εκτιμάται ότι η χώρα μας θα βρεθεί αντιμέτωπη με έξαρση που θα επιβαρύνει την κατάσταση στα νοσοκομεία όσο περνάει ο καιρός;
H Covid-19 θα παραμείνει για χρόνια, αν όχι για πάντα, και θα προκαλεί μία διαρκή πίεση στο σύστημα υγείας. Είναι χαρακτηριστικό ότι αν και έχουν περάσει αρκετοί μήνες μετά την λήξη της οξείας φάσης της πανδημίας, ωστόσο εξακολουθούμε να έχουμε καθ’ όλη την διάρκεια του έτους ασθενείς με τον ιό στα νοσοκομεία σε απλές κλίνες ή και σε μονάδες εντατικής θεραπείας που χρειάζονται και λαμβάνουν ειδική αντιϊκή αγωγή.
Προς το παρόν δεν βλέπουμε πιθανή μία έξαρση της COVID-19 που θα προκαλούσε δυσανάλογη πίεση στο σύστημα υγείας, ωστόσο θα πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί για το απώτερο μέλλον.
Κατά δήλωσή σας, η επόμενη πανδημία δεν μπορεί να προβλεφθεί. Ωστόσο, κατά πόσο σας ανησυχεί η εξέλιξη της γρίπης των πτηνών;
Η γρίπη των πτηνών έχει ως κύρια χαρακτηριστικά για τον άνθρωπο την υψηλή νοσηρότητα και θνησιμότητα και χαμηλή μεταδοτικότητα. Ο ιός της γρίπης των πτηνών προκαλεί βαριά νόσο, αλλά μεταδίδεται δύσκολα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο ιός που είναι καλά προσαρμοσμένος να μεταδίδεται μεταξύ των πτηνών, δεν είναι καλά προσαρμοσμένος για το αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου με εξαίρεση το κατώτερο αναπνευστικό σύστημα, δηλαδή τον «βαθύ πνεύμονα».
Συνεπώς, όταν ο ιός φτάσει στον βαθύ πνεύμονα τότε μπορεί να πολλαπλασιαστεί και προκαλεί βαριά νόσο, αλλά δεν μπορεί να μεταδοθεί εύκολα γιατί δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί στην μύτη ή το στόμα. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε ότι ιοί της γρίπης των πτηνών δείχνουν να προσαρμόζονται σε θηλαστικά στην άγρια φύση κάτι που πιθανόν να μεταφράζεται και σε καλύτερη προσαρμογή και προς τον άνθρωπο. Αυτά τα στοιχεία είναι ανησυχητικά αλλά δεν μπορούμε να προβλέψουμε με σιγουριά αν θα προκαλέσει πανδημική εξάπλωση και με τι βαρύτητα.
Σας προβληματίζει μια επικείμενη έξαρση της γρίπης και των καινούργιων υποπαραλλαγών του κορωνοϊού κατά την τρέχουσα χειμερινή περίοδο;
Η τρέχουσα χειμερινή περίοδος με βάση τα στοιχεία που έχουμε από το νότιο ημισφαίριο, κυρίως από την Αυστραλία, είναι ότι θα είναι ηπιότερη σε σχέση με την περσινή. Ωστόσο, ο αστάθμητος παράγοντας είναι το ποσοστό του ευάλωτου κόσμου που προσέρχεται για τον επικαιροποιημένο εμβολιασμό της γρίπης και του κορωνοϊού που φαίνεται να κινείται σε χαμηλότερα επίπεδα από ότι πέρυσι.
Συνολικά, λοιπόν, αν και τα στοιχεία προβλέπουν μία ηπιότερη χειμερινή περίοδο για την γρίπη και τον κορωνοϊό, ωστόσο η χαμηλότερη συμμετοχή των ευάλωτων στον εμβολιασμό πιθανώς να ανατρέψει μερικώς την προσδοκία μας για μία ήπια χειμερινή περίοδο.
Κατά πόσο είναι ορατή η απειλή του δάγκειου πυρετού στο εγγύς μέλλον και πως επηρεάζουν και τη χώρα μας οι διαρκώς υψηλότερες θερμοκρασίες;
Ο ιός του δάγκειου πυρετού τις τελευταίες δεκαετίες έχει εξαπλωθεί σημαντικά στην υφήλιο εξαιτίας της εξάπλωσης των κουνουπιών που είναι αποτελεσματικοί φορείς του. Έτσι λοιπόν ο ιός προκαλεί κατά καιρούς μικρές εξάρσεις και στις ΗΠΑ, ενώ παλαιότερα τα κουνούπια που τον μετέδιδαν ήταν αποκλειστικά στην Αφρική.
Ο κίνδυνος να παρατηρήσουμε εξάρσεις του δάγκειου και στην Ελλάδα είναι υπαρκτός, καθώς κουνούπια συμβατά με τον ιό έχουν αρχίσει να εξαπλώνονται και στην χώρα μας. Τα επόμενα χρόνια είναι πιθανόν να δούμε, λοιπόν, τέτοιες εξάρσεις ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής και της εξάπλωσης κουνουπιών που είναι φορείς του ιού.
