Απόστολος Βαλτάς
Πρόεδρος του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου (ΠΦΣ)
Συνέντευξη: Κοσμάς Ζακυνθινός
Η απόφαση του Υπουργού Υγείας, Μιχάλη Χρυσοχοΐδη για ένα σύστημα real-time παρακολούθησης και ελέγχου της εφοδιαστικής αλυσίδας φαρμάκου που θα είναι αυτοματοποιημένο είναι πολύ σημαντική και θα βοηθήσει στην ομαλοποίηση και στον εξορθολογισμό του προβλήματος των ελλείψεων φαρμάκων στη χώρα μας, όπως τονίζει στο «The Doctor» ο Απόστολος Βαλτάς, πρόεδρος του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου (ΠΦΣ), υπογραμμίζοντας πως η Πολιτεία οφείλει και το τελευταίο χρονικό διάστημα φαίνεται ότι έχει αυτή τη διάθεση, να τεθεί το θέμα «επί τον τύπον των ήλων».
Κύριε Βαλτά, το πρόβλημα των ελλείψεων είναι διαχρονικό και πολυπαραγοντικό και αφορά περισσότερα από 400 φάρμακα πρώτης γραμμής, καινοτόμα, σε όλο το φάσμα των θεραπευτικών κατηγοριών και παθήσεων. Παρ’ όλα αυτά, η ταλαιπωρία των ασφαλισμένων γιατί εξακολουθεί να συνεχίζεται;
Για να μην εθελοτυφλούμε, το διαχρονικό αυτό πρόβλημα θα εξακολουθήσει να υφίσταται. Η προσπάθεια του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου που έχει ξεκινήσει με πολύ έντονους ρυθμούς εδώ και τρία χρόνια περίπου, είναι να περιορισθεί σε αίτια που οφείλονται σε αντικειμενικούς παράγοντες, όπως π.χ. προβλήματα στην παραγωγική διαδικασία, στην έλλειψη πρώτων υλών, ζητήματα συσκευασιών κλπ.
Η Πολιτεία οφείλει και το τελευταίο χρονικό διάστημα φαίνεται ότι έχει αυτή τη διάθεση, να τεθεί το θέμα «επί τον τύπον των ήλων». Η εξαγγελθείσα από τον ΕΟΦ πλατφόρμα αναφοράς ελλείψεων, ο συνεχής εμπλουτισμός της λίστας των σκευασμάτων απαγόρευσης των εξαγωγών με νέα σκευάσματα και η παράταση ισχύος της για ήδη υπάρχοντα, είναι μέτρα που ήδη αποδίδουν και το αποτέλεσμα τους θα φανεί στην αγορά μεσοπρόθεσμα, εφόσον βέβαια συνεχίσουν να ισχύουν και συνοδευτούν με ενδελεχείς ελέγχους στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Εν κατακλείδι, θα πρέπει να κατανοήσουν όλοι όσοι εμπλέκονται στην διακίνηση και στη διάθεση φαρμάκων, ότι η επιχειρηματική υπόσταση πρέπει να συνάδει με την υποχρέωση να υπηρετούν την κοινωνία και τους ασθενείς. Αν όλοι το αποδεχθούμε αυτό, τότε το πρόβλημα και οι επιπτώσεις του θα αμβλυνθούν σημαντικά.
Οι πρόσφατες εξαγγελίες της Ε.Ε. για την μεταρρύθμιση της φαρμακευτικής νομοθεσίας αλλά και οι 10 Οδηγίες του Ε.M.A. όπως διατυπώθηκαν για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ελλείψεων, βρίσκονται προς την σωστή κατεύθυνση;
Οι πρόσφατες εξαγγελίες της Ε.Ε. τον Μάιο για την μεταρρύθμιση της φαρμακευτικής νομοθεσίας αλλά και οι 10 Οδηγίες του Ε.M.A. όπως διατυπώθηκαν για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ελλείψεων, βρίσκονται προς την κατεύθυνση των ήδη διατυπωμένων θέσεων του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου και των μέτρων που έχουν ληφθεί από την Ελληνική Κυβέρνηση και αυτό μας χαροποιεί ιδιαίτερα.
Προφανώς η ενασχόληση της Ε.Ε. και ενός σημαντικού Οργανισμού όπως ο Ε.Μ.Α. καταδεικνύει την σοβαρότητα του προβλήματος.
Οι λέξεις κλειδιά σε αυτή την ελπιδοφόρα για το μέλλον πρωτοβουλία, είναι η προσβασιμότητα των ασθενών στα φάρμακα, η αύξηση της διαφάνειας και του ελέγχου για τις ελλείψεις αλλά και η ενίσχυση της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας. Τρία σημεία που θεωρώ πολύ σημαντικά για την προετοιμασία του εδάφους για μια Ευρώπη με καλύτερο επίπεδο υγείας, μεγαλύτερη ανθεκτικότητα και ευρύτερη ισότητα. Είναι μια ευκαιρία να καταστεί αυτός ο κρίσιμος τομέας πιο ευέλικτος και να προσαρμοστεί στις ανάγκες του 21ου αιώνα. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη μεταρρύθμιση εδώ και πάνω από 20 χρόνια.
Πώς ο κλειστός προϋπολογισμός, επηρεάζει το πολυσύνθετο «παζλ» των ελλείψεων; Το πρόβλημα έγκειται στις φαρμακευτικές και στις μεγαλύτερες ποσότητες εισαγόμενων φαρμάκων;
Όπως είναι γνωστό, η Ελλάδα βρέθηκε υπό τον οικονομικό έλεγχο και την επιτήρηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και επιβλήθηκε κλειστός προϋπολογισμός για τα φάρμακα, ο οποίος είναι μειωμένος σε τέτοιο βαθμό, που ενώ η δαπάνη έφτανε το 2012 τα 6,5 δισ., τώρα είναι αυστηρά στα 2 δισ. ευρώ.
Εξαιτίας του κλειστού προϋπολογισμού, το αποτέλεσμα είναι να έχουμε τα φθηνότερα φάρμακα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, γεγονός που δυστυχώς οδηγεί το φάρμακο να βρίσκεται στην εξής κατάσταση:
Οι φαρμακευτικές εταιρείες που εισάγουν φάρμακα στην Ελλάδα να περιορίζουν τις ποσότητες τους, καθόσον οικονομικά δεν τους συμφέρει να διαθέτουν στη χώρα μας απεριόριστες ποσότητες, λόγω της επιβολής του clawback, της χαμηλής τιμής πώλησης και λόγω του ότι τα προϊόντα τους μέσω των εξαγωγών βρίσκονται στις ευρωπαϊκές αγορές ενώ θα μπορούσαν να τα διαθέσουν εκεί απευθείας, αποκομίζοντας μεγαλύτερα κέρδη.
Οι εγχώριες φαρμακαποθήκες που προμηθεύουν τα φαρμακεία προτιμούν, εφόσον το κέρδος που έχουν στα συνταγογραφούμενα φάρμακα είναι μόλις 4,7% όταν τα διαθέτουν στο ελληνικό φαρμακείο, να τα εξάγουν σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με πολλαπλάσιο κέρδος, που με αποδεδειγμένα στοιχεία φτάνει μέχρι και το 300%.
Πρόσφατα αναφερθήκατε στην ανάγκη αλλαγής της ελληνικής νομοθεσίας, απαγορεύοντας τις πωλήσεις μεταξύ χονδρεμπόρων πέραν ενός φυσιολογικού ποσοστού. Μάλιστα, επισημάνατε την περίπτωση τζίρου (κατά 80%) ενός χονδρέμπορα να προέρχεται από πωλήσεις προς άλλον χονδρέμπορα. Πόσο εκτεταμένα είναι αυτά τα φαινόμενα;
Ο έλεγχος της εφοδιαστικής αλυσίδας δεν μπορεί να αφήνει χωρίς επιτήρηση τη διακίνηση των φαρμάκων μεταξύ των φαρμακαποθηκών, από τη στιγμή που τα ελλειπτικά σκευάσματα συγκεντρώνονται και εξάγονται από συγκεκριμένους χονδρέμπορους-εξαγωγείς αφού προηγουμένως διακινούνται μεταξύ πολλών άλλων φαρμακαποθηκών. Είναι αδιανόητο να υπάρχουν φαρμακαποθήκες όπου το πελατολόγιό τους είναι ελάχιστο και το μεγαλύτερο ποσοστό του κύκλου εργασιών τους να προέρχεται από πωλήσεις σε άλλη φαρμακαποθήκη.
Θεωρούμε ότι πρέπει να υπάρχει ένα πλαφόν στη διακίνηση των συνταγογραφούμενων φαρμάκων μεταξύ των φαρμακαποθηκών ώστε να εξυπηρετούνται οι ανάγκες τους άλλα να μην πριμοδοτείται εμμέσως η πρακτική των εξαγωγών μέσω των τριγωνικών πωλήσεων, κάτι το οποίο έχει επισημάνει και ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκου στις κοινές συναντήσεις όλων των φορέων.
Από την εμπειρία σας, θεωρείτε πως δεν υπάρχει επαρκής έλεγχος από την Κυβέρνηση για τη σωστή λειτουργία στο σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας, δηλαδή στους Marketing Authorization Holders στους χονδρέμπορους και στα φαρμακεία;
Ναι, είναι ανύπαρκτος ο έλεγχος στο σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας!
Είναι γνωστό και έχει αναφερθεί επανειλημμένα στις συναντήσεις μεταξύ των φορέων, ότι ο οποιοσδήποτε έλεγχος που αφορά τι εξάγεται από μια φαρμακαποθήκη γίνεται μετά από παρέλευση μηνών από την ημερομηνία εξαγωγής των σκευασμάτων αυτών και επί της ουσίας δεν υπάρχει έλεγχος!
Πρέπει να επικρατήσει η διαφάνεια στο Φάρμακο και οι έλεγχοι σε όλους τους παρόχους να είναι αυστηροί και συνεχείς.
Δεν πρέπει να επαφίεται στην κρίση και την προαίρεση οποιουδήποτε η δυνατότητα να προτάσσει το κέρδος του, εις βάρος της Δημόσιας Υγείας.
Υπάρχουν νόμοι και διατάξεις που πρέπει να βρουν πεδίο εφαρμογής όπου υπάρχουν στρεβλώσεις και όπου έχουν εφευρεθεί «παραθυράκια» αυτά να εξαλειφθούν και επιτέλους να επιβληθούν οι ανάλογες κυρώσεις και τα πρόστιμα όπως προβλέπεται.
Οι ασθενείς αγωνιούν και ταλαιπωρούνται και οι φαρμακοποιοί αναλώνονται σε ένα καθημερινό αγώνα δρόμου για καλύψουν τις ανάγκες του πληθυσμού.
Πότε αναμένεται η δημιουργία της ηλεκτρονικής εφαρμογής που δρομολογεί ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων με τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο, σύμφωνα με την οποία ο ιατρός θα ενημερώνεται για το φάρμακο που τελεί υπό έλλειψη, κατά τη συνταγογράφηση;
Μέσα στα μέτρα αντιμετώπισης των ελλείψεων στις αρχές του έτους, ήταν και η real time ενημέρωση των ιατρών κατά τη συνταγογράφηση, προκειμένου να μην είναι δυνατό το κλείδωμα της συνταγής με συγκεκριμένο εμπορικό σκεύασμα το οποίο έχει ενταχθεί στη λίστα απαγόρευσης εξαγωγών, διευκολύνοντας την επιλογή από τον ασθενή άλλων γενοσήμων εκεί που υπάρχουν διαθέσιμες εναλλακτικές επιλογές.
Αυτό βέβαια δεν λύνει το πρόβλημα εκεί που δεν υπάρχουν επιλογές, όπως τα πρωτότυπα on patent φαρμακευτικά σκευάσματα, αλλά θα πρέπει να δίδεται το μήνυμα στον ιατρό ότι η συνταγογράφηση αυτών των σκευασμάτων πρέπει να είναι συνετή κι όχι ανεξέλεγκτη, λόγω της περιορισμένης διάθεσής τους.
Ποιες οι θέσεις του νέου Υπουργού Υγείας, σχετικά με αυτή την κατάσταση; Σε τι φάση βρίσκεται το αίτημα δημιουργίας μόνιμης επιτροπής που θα ασχολείται με τις ελλείψεις φαρμάκων;
Θεωρώ ότι ο νέος Υπουργός Υγείας έχει θέσει ως προτεραιότητα την επίλυση του προβλήματος των ελλείψεων και έχει κατανοήσει ότι είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της Δημόσιας Υγείας και του Έλληνα ασθενή.
Η απόφασή του για ένα σύστημα real-time παρακολούθησης και ελέγχου της εφοδιαστικής αλυσίδας φαρμάκου που θα είναι αυτοματοποιημένο και θα ελέγχει τις ποσότητες που διατίθενται απευθείας από τις φαρμακευτικές εταιρείες προς τις φαρμακαποθήκες και τα φαρμακεία, τις ποσότητες που διακινούνται από τις φαρμακαποθήκες προς τα φαρμακεία καθώς και τα αποθέματά τους, είναι πολύ σημαντική και θα βοηθήσει στην ομαλοποίηση και στον εξορθολογισμό του προβλήματος.
Όπως και η απόφασή του να απαγορεύσει τις εξαγωγές σε επιπλέον 100 περίπου φαρμακευτικά σκευάσματα όταν σε αυτά περιλαμβάνονται αντιβιοτικά και αναπνευστικά σκευάσματα και γενικώς φάρμακα που προσπαθούν να αποθεματοποιούν οι χώρες του Βορρά για τις ανάγκες του χειμώνα, θα εξασφαλίσει την επάρκεια που έχουμε τόσο μεγάλη ανάγκη τους προσεχείς μήνες.
Όπως η πρόθεσή του να ελεγχθεί η επάρκεια και η διάθεση των αποθεμάτων των φαρμακευτικών εταιρειών που υποχρεωτικά πρέπει να είναι αυξημένες καθόσον δεν υπάρχει πλέον ο κίνδυνος τα φάρμακά τους να εξαχθούν στο εξωτερικό, θα συμβάλει στη μείωση και την εξάλειψη αυτού του απαράδεκτου φαινομένου.
Θεωρώ ότι η δημιουργία μόνιμης επιτροπής παρακολούθησης των ελλείψεων αποτελούμενη από έμπειρα στελέχη κρατικών φορέων ήταν επιβεβλημένη και όταν λειτουργήσει με αμεροληψία, διορατικότητα και διαφάνεια και συνεργαστεί αποτελεσματικά και ουσιαστικά με όλους τους κρίκους της εφοδιαστικής αλυσίδας, πιστεύω ότι σταδιακά θα φέρει την ομαλότητα ελαχιστοποιώντας το πρόβλημα.
Εδώ και τρία χρόνια η Διοίκηση του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου ξεκίνησε ένα τιτάνιο αγώνα για ένα διαχρονικό πρόβλημα που απαιτεί συναίνεση, εκσυγχρονισμό και αποφάσεις που θα επιφέρουν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις καθόσον είναι καθολικό το αίτημα για εξασφάλιση του φαρμάκου για τον Έλληνα ασθενή.
