Σημαντικό σταθμό αποτέλεσε η 10η Πανελλήνια Συνάντηση «AIDS, Ηπατίτιδες & Aναδυόμενα Νοσήματα – Πρόληψη – Διάγνωση – Θεραπεία», καθώς σηματοδοτεί 10 χρόνια στα οποία έχουν συμβεί σημαντικές επιστημονικές εξελίξεις στη θεραπεία και την εξάλειψη των ηπατιτίδων και της HIV λοίμωξης που έχουν συζητηθεί και προβληθεί στις προηγούμενες Επιστημονικές Συναντήσεις.
Η πανδημία COVID-19 έχει αφήσει ανεξίτηλα ίχνη στην υγεία και την κοινωνία που δεν είχαν το χρόνο να μελετηθούν, ενώ θα παρουσιαστούν δεδομένα που τεκμηριώνεται η επιδείνωση της υγείας των χρηστών ναρκωτικών.
Τα παραπάνω επεσήμαναν οι πρόεδροι της οργανωτικής επιτροπής ομότιμος καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ κ. Άγγελος Χατζάκης και ο κ. Γιώργος Παπαθεοδωρίδης Καθηγητής Παθολογίας – Γαστρεντερολογίας, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Διευθυντής Πανεπιστημιακής Γαστρεντερολογικής Κλινικής, Γ.Ν.Α. «Λαϊκό», προσθέτοντας ότι σκοπός της Συνάντησης είναι η σφαιρική προσέγγιση του HIV/AIDS, των ιογενών ηπατιτίδων, της πανδημίας COVID-19 και των εξαρτήσεων στη χώρα μας, αφιερώνοντας χρόνο για τα πραγματικά προβλήματα τα οποία απασχολούν επιστήμονες υγείας, ασθενείς, ευάλωτους πληθυσμούς, αρχές δημόσιας υγείας και κοινό.
Η Συνάντηση πραγματοποιήθηκε το τριήμερο 22-24 Σεπτεμβρίου 2022 στο ξενοδοχείο Divani Caravel, στην Αθήνα και κατά τη διάρκειά της καταξιωμένοι επιστήμονες ανέπτυξαν τις πλέον σημαντικές εξελίξεις στην επιδημιολογία, διάγνωση, θεραπεία και την ολιστική πρόληψη και αντιμετώπιση των νοσημάτων αυτών.
Αύξηση θνησιμότητας
Μεταξύ άλλων παρουσιάστηκαν σημαντικά στοιχεία σχετικά με τη θνησιμότητα σε άτομα με χρήση ενέσιμων ναρκωτικών (ΧΕΝ) στην Ελλάδα την περίοδο 2018-2022. Τα στοιχεία αυτά προήλθαν από τα προγράμματα “Αριστοτέλης” HCV-HIV (2018-2020, Αθήνα) και “Αλέξανδρος” (2019-2021, Θεσσαλονίκη), τα οποία πραγματοποιήθηκαν με στόχο την αύξηση της διάγνωσης και της θεραπείας για την ηπατίτιδα C και την HIV λοίμωξη στους πιο ευάλωτους ΧΕΝ (ενεργοί χρήστες, σε υψηλό ποσοστό άστεγοι, συνήθως χωρίς διασύνδεση σε υπηρεσίες πρόληψης/μείωσης της βλάβης). Σύμφωνα με την ανάλυση του προγράμματος αυτού από τον κ. Σωτήρη Ρούσσο, η θνησιμότητα στους ΧΕΝ στην Ελλάδα ήταν 3.5 θάνατοι ανά 100 χρήστες ετησίως, που είναι η υψηλότερη που έχει περιγραφή σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες της Ευρώπης, της Αμερικής και της Αυστραλίας τον 21ο αιώνα. Είναι αξιοσημείωτο ότι η θνησιμότητα στους ΧΕΝ της Θεσσαλονίκης βρέθηκε σημαντικά μεγαλύτερη από ό,τι στην Αθήνα.
Επιπλέον, παρατηρήθηκε μία αυξητική τάση της θνησιμότητας στην Αθήνα στη διάρκεια της περιόδου 2018-2022 (κυρίως το 2022), γεγονός που θα μπορούσε ενδεχομένως να αποτελεί μια μακροπρόθεσμη συνέπεια της πανδημίας και της επίδρασής της σε ευάλωτους πληθυσμούς. Ένα άλλο εύρημα της μελέτης είναι ότι η θνησιμότητα σε χρήστες ναρκωτικών ήταν 17 φορές μεγαλύτερη από τη θνησιμότητα του γενικού πληθυσμού αντίστοιχης ηλικίας και φύλου στην Ελλάδα. Αυτή η διαφορά είναι ιδιαίτερα εμφανής σε νέους χρήστες (35πλάσια), στις γυναίκες (28πλάσια), σε άτομα με καθημερινή χρήση ναρκωτικών (29πλάσια) και σε άτομα με HIV (34πλάσια).
Πανδημία και εξαρτήσεις
Στη διάλεξη «Πανδημία και εξαρτήσεις: Οι νέες απειλές», η κα. Μένη Μαλλιώρη ανέφερε ότι η πανδημία επηρέασε σημαντικά τον πληθυσμό των ατόμων που κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών. Το Μάρτιο 2021-22 καταγράφηκε στις ΗΠΑ ο διαχρονικά υψηλότερος αριθμός θανάτων από υπερδοσολογία ναρκωτικών ουσιών που έφτασε πάνω από 107.000. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Ευαισθητοποίησης για την Υπερβολική Δόση στις 31 Αυγούστου 2022, ανακοίνωσε ότι η αντιμετώπιση της επιδημίας των Εξαρτήσεων και των θανάτων από αυτές είναι επείγουσα προτεραιότητα για την χώρα και διέθεσε 79,1 εκατομμύρια δολάρια μόνο για την πρόληψη των θανάτων από υπερβολική δόση.
«Είναι η πρώτη φορά που η Εθνική Στρατηγική Ελέγχου των Ναρκωτικών που ανακοινώθηκε τον Απρίλιο του 2022 από τον ίδιο τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, περιλαμβάνει μέτρα όπως κάλυψη των θεραπευτικών αναγκών που ανέρχεται μόλις στο 12%, δημιουργία χώρων εποπτευόμενης χρήσης-ΧΕΧ και ευρεία χρήση ναλοξόνης για την πρόληψη των θανάτων», τονίζει η Καθηγήτρια Ψυχιατρικής κα Μένη Μαλλιώρη.
Στο πλαίσιο του προγράμματος του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων, ο κ. Χρήστος Θωμαδάκης και οι συνεργάτες του μελέτησαν την συχνότητα της χρόνιας ηπατίτιδας C στις ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. «Ο υπολογιζόμενος επιπολασμός πριν από την έναρξη θεραπείας με τα σύγχρονα αντιϊκά (DAAs) ήταν 0,65% (0,45-0,90), ενώ μετά την εισαγωγή των DAAs το 2020, υπολογίσθηκε σε 0,55% (0,36-0,80), δηλαδή 46.260 άτομα με χρόνια ηπατίτιδα C. Με δεδομένο την εξέλιξη της χρόνιας ηπατίτιδας C σε κίρρωση ήπατος και ηπατοκυτταρικό καρκίνο και τη μεγάλη αποτελεσματικότητα των DAAs είναι αναγκαίος ο σχεδιασμός σύγχρονων προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου για ανίχνευση και θεραπεία της χρόνιας ηπατίτιδας C», αναφέρει ο κ. Θωμαδάκης.
Εμβολιασμός και θνητότητα
Η κα Μαρία – Στυλιανή Σκληρού παρουσίασε στοιχεία σχετικά με τους παράγοντες που ερμηνεύουν την ετερογένεια της θνητότητας από τη νόσο COVID-19 στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, τόσο πριν όσο και μετά την έναρξη του εμβολιασμού. Στην ανάλυση έλαβε υπόψη δεδομένα από ποικίλες πηγές για κάθε χώρα όπως η ηλικιακή κατανομή του πληθυσμού, τα επίπεδα εμβολιασμού, το ποσοστό καπνιστών, τα επίπεδα θνησιμότητας από καρδιαγγειακά νοσήματα προ πανδημίας, τον αριθμό διαθέσιμων κλινών σε νοσοκομεία και των μονάδων φροντίδας ηλικιωμένων ατόμων αναλογικά με τον πληθυσμό της χώρας. Πριν την εισαγωγή του εμβολιασμού, αυξημένη θνητότητα είχαν οι χώρες με υψηλότερο ποσοστό ηλικιωμένων και καπνιστών, μεγαλύτερη αναλογία ηλικιωμένων ατόμων σε μονάδες φροντίδας και μικρότερο αριθμό διαθέσιμων κλινών ανά 100.000 πληθυσμού. Κατά την τελευταία περίοδο που αναλύθηκε (Δεκέμβριος-Μάιος 2022), η παράμετρος που εξηγούσε την ετερογένεια στη θνητότητα μεταξύ των χωρών σχετιζόταν με τα επίπεδα εμβολιασμού, με τις χώρες που είχαν υψηλότερα επίπεδα εμβολιασμού και λήψης αναμνηστικής δόσης να έχουν χαμηλότερη θνητότητα.
Συμπερασματικά, με την εμφάνιση της πανδημίας οι κύριοι παράγοντες που σχετίζονταν με τη θνητότητα αφορούσαν κυρίως πληθυσμιακά χαρακτηριστικά, ενώ με την με την πάροδο του χρόνου ο εμβολιασμός του γενικού πληθυσμού κατά της νόσου COVID-19, και ιδιαιτέρως των ηλικιωμένων ατόμων, αποτέλεσε το σημαντικότερο παράγοντα».
Ο ρόλος των μεταναστών
Τέλος, το ρόλο των μεταναστών στη διασπορά της λοίμωξης HIV στον ελληνικό πληθυσμό μελέτησε η κα Ευαγγελία Κωστάκη. Σε μελέτη μοριακής επιδημιολογίας των υποτύπων C και CRF02_AG του HIV-1 που εντοπίζονται συχνά σε μετανάστες, βρέθηκε ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό των μεταδόσεων υποτύπου C (23%) και CRF02_AG (24%) σε μετανάστες συνέβη σε τοπικά δίκτυα διασποράς στην Ελλάδα.
«Τα ευρήματά της μελέτης υποδεικνύουν ότι οι μετανάστες δεν συμμετέχουν συχνά σε τοπικά δίκτυα μετάδοσης και συνεπώς δεν σχετίζονταν με περαιτέρω διασπορά του ιού», καταλήγει η κα Κωστάκη.
