Κωνσταντίνος Τούτουζας
Πρόεδρος Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας (ΕΚΕ), Καθηγητής Καρδιολογίας και Υπεύθυνος Ιατρείου δομικών καρδιοπαθειών και Καρδιο-ογκολογίας, Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική, Ιπποκράτειο Νοσοκομείο
«Η σημασία της πρόληψης αναγνωρίζεται αλλά όχι όσο θα έπρεπε», επισημαίνει ο κ. Κωνσταντίνος Τούτουζας, υπογραμμίζοντας στο «The Doctor» πως «η νοοτροπία “πάω στον γιατρό μόνο αν έχω πρόβλημα” παραμένει ισχυρή σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ενώ υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω εκπαίδευση και δράσεις, ιδίως σε σχολεία και χώρους εργασίας».
Συνέντευξη Κοσμάς Ζακυνθινός
Κύριε Τούτουζα, το τελευταίο διάστημα η Πολιτεία έχει ενεργοποιήσει μια σειρά από δράσεις σε επίπεδο πρόληψης για την προάσπιση της Δημόσιας Υγείας. Μετά το Εθνικό Πρόγραμμα, ποιες οι επισημάνσεις της ΕΚΕ προς το Υπουργείο Υγείας για τα καρδιαγγειακά νοσήματα; Ποιες αλλαγές ή ενισχύσεις κρίνετε απαραίτητες και σε ποια πεδία;
Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία συμμετείχε ενεργά στην τελική διαμόρφωση του Προγράμματος “ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ τα Καρδιαγγειακά Νοσήματα”, σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας και έχει προβεί σε συντονισμένες ενέργειες, για να ενημερώσει την καρδιολογική κοινότητα, για το πώς μπορούν να συμμετέχουν οι καρδιολόγοι στο πρόγραμμα. Παράλληλα, σε ό,τι αφορά το κοινωνικό σύνολο, ενημερώνουμε και ενθαρρύνουμε τους πολίτες να εξεταστούν, καθώς η πρόληψη σώζει ζωές.
Πέρα από αυτό όμως, είναι απαραίτητη μια εθνική στρατηγική για τα καρδιαγγειακά νοσήματα, με προγράμματα αποκατάστασης και πολιτικές πρόληψης και μακροπρόθεσμων καρδιαγγειακών ελέγχων.
Άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχουν ήδη δημιουργήσει ολοκληρωμένες εθνικές στρατηγικές για την καρδιαγγειακή υγεία. Σε αυτές τις στρατηγικές, πρωταρχικό ρόλο παίζουν η πρωτογενής και δευτερογενής πρόληψη, η έγκαιρη παρέμβαση και διαχείριση, η πρόσβαση στα κατάλληλα φάρμακα και ιατρικές τεχνολογίες, η σωστή αποκατάσταση και η ποιότητα ζωής των ασθενών. Η Ελλάδα οφείλει να ακολουθήσει και σε αυτό το πλαίσιο θα ενισχύσουμε τις προσπάθειές μας.
H Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία πραγματοποιεί μια σειρά από δράσεις για την ανάδειξη του επιστημονικού και κοινωνικού ρόλου της. Ποιες οι σημαντικότερες;
Σε σχέση με τα επιστημονικά γεγονότα (πανελλήνια και περιφερειακά συνέδρια) είναι δεδομένη η μεγάλη επιτυχία και η ανταπόκριση σε αυτά από την καρδιολογική κοινότητα και τους ιατρούς, που ασχολούνται ευρύτερα με την καρδιαγγειακή Ιατρική. Η ΕΚΕ τα προηγούμενα χρόνια δρομολόγησε και πραγματοποίησε σημαντικά επιμορφωτικά προγράμματα και μαθήματα για ειδικούς και ειδικευομένους, τα οποία θα συνεχιστούν και θα ενδυναμωθούν το επόμενο διάστημα.
Η ΕΚΕ πραγματοποιεί επίσης το καθιερωμένο πρόγραμμα υποτροφιών εσωτερικού και εξωτερικού, στηρίζοντας έμπρακτα τον νέο καρδιολόγο, να ανταπεξέλθει επαγγελματικά στις απαιτήσεις της νέας εποχής.
Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία επίσης ενημερώνει το κοινό για την καρδιαγγειακή υγεία, με μεγάλες και επιτυχημένες εκδηλώσεις, όπως το Athens Heart Festival, την πανελλήνια καμπάνια ευαισθητοποίησης για την καρδιακή ανεπάρκεια, τις πρωτοβουλίες μας για τη διακοπή του καπνίσματος, την καμπάνια για τον αιφνίδιο καρδιακό θάνατο και τη διαρκή ενημέρωση των ασθενών για τους παράγοντες κινδύνου καρδιαγγειακών νόσων, μέσω της ιστοσελίδας μας, των social media, πρωτοβουλιών, που αναλαμβάνουν οι ομάδες εργασίας των δελτίων Τύπου και αρθρογραφίας στα κεντρικά και περιφερειακά ΜΜΕ.
Κατά πόσο οι Έλληνες πολίτες είναι ενημερωμένοι και ευαισθητοποιημένοι, γύρω από τα καρδιαγγειακά νοσήματα; Αναγνωρίζουν πλέον τη σημασία της πρόληψης;
Η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των Ελλήνων πολιτών, γύρω από τα καρδιαγγειακά νοσήματα έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης. Πολλοί πλέον γνωρίζουν τους βασικούς παράγοντες κινδύνου (κάπνισμα, υπέρταση, διατροφή, παχυσαρκία, καθιστική ζωή). Υπάρχουν όμως προβλήματα και ελλείψεις που εντοπίζονται στην υποεκτίμηση του κινδύνου, καθώς πολλοί πολίτες δεν αναγνωρίζουν τα προειδοποιητικά συμπτώματα καρδιαγγειακών προβλημάτων, ειδικά στις νεότερες ηλικίες.
Επίσης, παρά την αυξανόμενη γνώση, αρκετοί δεν κάνουν τακτικούς ελέγχους (π.χ. λιπιδαιμικό προφίλ, μέτρηση αρτηριακής πίεσης). Αν και το κάπνισμα έχει μειωθεί, η παχυσαρκία και η κακή διατροφή παραμένουν μεγάλα προβλήματα, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού δεν ακολουθεί έναν δραστήριο τρόπο ζωής με καθημερινή άσκηση.
Η σημασία της πρόληψης αναγνωρίζεται, αλλά όχι όσο θα έπρεπε. Αν και όλο και περισσότεροι κατανοούν τη σημασία της πρόληψης, δεν την εφαρμόζουν στην πράξη με συστηματικό τρόπο. Η νοοτροπία «πάω στον γιατρό μόνο αν έχω πρόβλημα» παραμένει ισχυρή σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ενώ υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω εκπαίδευση και δράσεις, ιδίως σε σχολεία και χώρους εργασίας.
Στόχος της ΕΚΕ είναι η πλήρης ενορχήστρωση των επιστημονικών και άλλων δράσεων με την Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία. Τι θα αλλάξει στο εγγύς μέλλον;
Στον κρίσιμο τομέα της οργάνωσης θα επιδιωχθεί αυτή να γίνει στο πρότυπο της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας. Παράλληλα, θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην εξωστρέφεια, με τη διοργάνωση ευρωπαϊκού επιπέδου επιστημονικών συναντήσεων, όπως αυτό που ήδη πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο στην Αθήνα, σε συνεργασία της ESC και της ΕΚΕ και συγκεκριμένα το ESC Cardiology Practice Conference.
Επίσης, θα δοθεί έμφαση στην εκπροσώπηση όλων των ομάδων εργασίας της ΕΚΕ στις διεθνείς εταιρείες, κυρίως στην Ευρώπη. Ταυτόχρονα, στόχος μας είναι η περαιτέρω δυναμική παρουσία και συμμετοχή των Ελλήνων καρδιολόγων στις ομάδες εργασίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας και στα κέντρα αποφάσεων.
Ποιες οι διαφορές αλλά και οι «αποστάσεις» της Ελλάδας, σε σχέση με τις νόρμες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας, όσον αφορά στην πρόληψη, αλλά και τη μείωση της θνητότητας;
Η Ελλάδα γενικότερα, δεν έχει μεγάλες αποστάσεις από τις υπόλοιπες καρδιολογικές εταιρείες. Η εκπαίδευση των ειδικευομένων ακολουθεί το Curriculum της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας, τόσο στην κύρια ειδικότητα, όσο και στις υποειδικότητες. Βέβαια, χρειάζεται να διευρυνθεί η εκπαίδευση των ειδιεκυομένων και σε νέα πεδία, που ήδη έχουν εισέλθει στην κλινική πράξη, όπως οι δομικές παθήσεις της καρδιάς και η καρδιογκολογία.
Όσον αφορά στις νέες θεραπείες, ποια τα νεότερα όπλα που έχει στη διάθεση της η επιστημονική κοινότητα και τι ισχύει με τους βιοδείκτες στην καρδιολογία;
Οι αγγειακοί βιοδείκτες επιτρέπουν τη «λήψη ενός στιγμιότυπου» της κατάστασης του καρδιαγγειακού συστήματος στο χρόνο και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εκτίμηση του συνολικού φορτίου του καρδιαγγειακού κινδύνου. Οι βιοδείκτες παίζουν καθοριστικό ρόλο, τόσο στη διάγνωση, όσο και στην πρόγνωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Μερικοί από τους πιο σημαντικούς είναι:
- Τροπονίνη (hs-TnI, hs-TnT): Χρησιμοποιείται για τη διάγνωση του εμφράγματος του μυοκαρδίου. Οι υπερ-ευαίσθητες μορφές (high-sensitivity troponin) ανιχνεύουν ακόμα και μικρές βλάβες στο μυοκάρδιο.
- BNP / NT-proBNP: Βιοδείκτες που αξιολογούν την καρδιακή ανεπάρκεια και βοηθούν στη διαχείριση της νόσου.
- Lp(a) – Λιποπρωτεΐνη (α): Ένας ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο, που δεν επηρεάζεται από τη διατροφή ή την άσκηση.
- hs-CRP (υψηλής ευαισθησίας C-αντιδρώσα πρωτεΐνη): Δείκτης φλεγμονής που σχετίζεται με τον αθηρωματικό κίνδυνο.
- Galectin-3 & ST2: Νεότεροι βιοδείκτες που χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση της καρδιακής ανεπάρκειας.
Οι εξελίξεις στη φαρμακολογία και τους βιοδείκτες αλλάζουν δραστικά τον τρόπο που προλαμβάνονται και αντιμετωπίζονται οι καρδιοπάθειες. Η εξατομικευμένη ιατρική, που συνδυάζει γονιδιωματικά δεδομένα και βιοδείκτες, ανοίγει νέους ορίζοντες στη θεραπεία των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Οι καρδιοπάθειες παραμένουν οι πρώτες αιτίες θανάτου στη χώρα μας. Ποια τα συχνότερα καρδιολογικά νοσήματα που καταγράφονται;
Ναι, οι καρδιοπάθειες αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου τόσο στη χώρα μας, όσο και παγκοσμίως. Τα πιο συχνά καρδιολογικά νοσήματα που καταγράφονται περιλαμβάνουν:
- Στεφανιαία νόσος – Προκαλείται από τη στένωση των στεφανιαίων αρτηριών λόγω αθηροσκλήρωσης, αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφράγματος.
- Αρτηριακή υπέρταση – Υψηλή αρτηριακή πίεση, που επιβαρύνει την καρδιά και τα αγγεία, αυξάνοντας τον κίνδυνο για εγκεφαλικό και καρδιακή ανεπάρκεια.
- Καρδιακή ανεπάρκεια – Η καρδιά αδυνατεί να αντλεί επαρκώς αίμα για τις ανάγκες του σώματος, οδηγώντας σε δύσπνοια και κόπωση.
- Αρρυθμίες – Διαταραχές του καρδιακού ρυθμού, όπως η κολπική μαρμαρυγή, που αυξάνουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού.
- Βαλβιδοπάθειες – Προβλήματα στις καρδιακές βαλβίδες, που μπορεί να οφείλονται σε συγγενείς ανωμαλίες, λοιμώξεις ή εκφυλιστικές αλλοιώσεις.
- Μυοκαρδιοπάθειες – Παθήσεις του μυοκαρδίου που επηρεάζουν τη λειτουργία της καρδιάς, όπως η διατατική και υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια.
Η πρόληψη μέσω υγιεινής διατροφής, σωματικής άσκησης και ελέγχου παραγόντων κινδύνου (κάπνισμα, διαβήτης, παχυσαρκία) είναι καθοριστική για τη μείωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Σχετικά με τις ελλείψεις στο ΕΣΥ, πιστεύετε ότι η Πολιτεία έχει εξασφαλίσει επαρκή κίνητρα για τη στελέχωση των δημόσιων νοσοκομείων; Ποιες οι προτάσεις της ΕΚΕ για τις δύσκολες συνθήκες στο ΕΣΥ και ειδικά στα νοσοκομεία της περιφέρειας;
Η ΕΚΕ διαχρονικά συμβάλλει με εποικοδομητικές προτάσεις σε μια σειρά κρίσιμων θεμάτων που αφορούν τη δημόσια υγεία. Το τελευταίο διάστημα μάλιστα, έχουμε κοινοποιήσει στο Υπουργείο Υγείας, και σε κάθε εμπλεκόμενο φορέα, συγκεκριμένη πρόταση για την διασύνδεση των κέντρων Υγείας με τις καρδιολογικές κλινικές των περιφερειακών νοσοκομείων, μέσω τηλεμετρίας για την ΗΚΓ-φική επιβεβαίωση της διάγνωσης του εμφράγματος, κάτι που θα μπορούσε να δώσει το δικαίωμα στον ιατρό της απομακρυσμένης περιοχής να προχωρήσει σε άμεση θρομβόλυση του εμφράγματος,
με στενή παρακολούθηση αυτού, έως τη διακομιδή του σε επεμβατικό κέντρο στο ευρύτερο διάστημα των 24 ωρών.
Μάλιστα, σε περίπτωση που υλοποιηθεί η συγκεκριμένη πρόταση, είμαστε διατεθειμένοι, ως ΕΚΕ, να εκπαιδεύσουμε τους γιατρούς αυτών των περιοχών στη σωστή χρήση της θρομβόλυσης, χορηγώντας τους και τη σχετική πιστοποίηση.
Επίσης, προσφατα καταθέσαμε συνολική πρόταση για τα Κέντρα Αποκατάστασης Καρδιοπαθών. Είναι γνωστό ότι η καρδιαγγειακή αποκατάσταση είναι μια πολυπαραγοντική και ολοκληρωμένη παρέμβαση, που αφορά τη δευτερογενή πρόληψη σε ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα. Πραγματοποιείται σε ειδικά κέντρα, που αποτελούνται από εξειδικευμένους στο αντικείμενο καρδιολόγους, καθώς και άλλους επαρκώς εκπαιδευμένους επαγγελματίες υγείας, με στόχο την επίτευξη κλινικής σταθεροποίησης, τον περιορισμό των φυσιολογικών και ψυχολογικών επιπτώσεων της καρδιαγγειακής νόσου, τη διαχείριση των συμπτωμάτων και τη μείωση του κινδύνου από μελλοντικά καρδιαγγειακά συμβάντα. Επομένως, είναι κομβικής σημασίας αυτά τα κέντρα αποκατάστασης να έχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές προς όφελος του ασθενή.
