Κάθε χρόνο, περίπου 35.000 άνθρωποι πεθαίνουν από λοίμωξη, που οφείλεται σε βακτήρια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά, με τις καταστροφικές συνέπειες της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά να γίνονται ολοένα και πιο εμφανείς.
Αυτά είναι τα βασικά μηνύματα της Ευρωπαϊκής Ημέρας Ενημέρωσης κατά των Αντιβιοτικών, από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και μας ενημερώνει η Ελληνική Εταιρεία Έρευνας και Εκπαίδευσης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας.
«Δυστυχώς, η ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά δεν μπορεί να διορθωθεί με εύκολες τεχνικές παρεμβάσεις και το ζήτημα πρέπει να αντιμετωπιστεί σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας», τονίζει ο κ. Στάθης Σκληρός, Γενικός Γιατρός και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας και Εκπαίδευσης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Παρακάτω παρατίθενται ορισμένοι από τους τομείς που πρέπει να καλυφθούν.
Μείωση της ακατάλληλης χρήσης
Κάθε χρήση, είτε είναι κατάλληλη είτε όχι, μπορεί να προάγει την εμφάνιση ανθεκτικότητας στα βακτήρια. Δυστυχώς, η ακατάλληλη και υπερβολική χρήση αντιβιοτικών είναι κοινή, τόσο στις χώρες υψηλού εισοδήματος, όσο και στις χώρες με χαμηλό εισόδημα. Ενώ η νομική ρύθμιση των πωλήσεων αντιβιοτικών έχει λειτουργήσει σε ορισμένα μέρη του κόσμου, σε άλλα μέρη οι περιορισμοί αυτοί είναι δύσκολο να εφαρμοστούν στην πράξη. Τούτου λεχθέντος, η επιβολή της ρύθμισης της ακατάλληλης χρήσης θα μπορούσε να έχει άμεσο αντίκτυπο στη διατήρηση της αποτελεσματικότητας αυτών των φαρμάκων που σώζουν ζωές.
Για παράδειγμα, τα αντιβιοτικά δεν συνιστώνται για τους περισσότερους πονόλαιμους, αφού δεν είναι αποτελεσματικά ενάντια στους ιούς, που προκαλούν 8 στους 10 πονόλαιμους. Η ακατάλληλη χρήση αντιβιοτικών οδηγεί στην καταστροφή των ωφέλιμων βακτηρίων και στο τέλος οι βακτηριακές λοιμώξεις θα γίνουν μη αντιμετωπίσιμες. Ολοένα και περισσότεροι Έλληνες λαμβάνουν επίσης, χωρίς καθοδήγηση για τον πονόλαιμο, σκευάσματα με αντιμικροβιακή δράση όπως τυροθρισίνη, η χρήση της οποίας για μεγάλο διάστημα μπορεί να διαταράξει την ισορροπία της χλωρίδας της στοματικής κοιλότητας. «Για τον πονόλαιμο υπάρχει κατάλληλη αγωγή, υπάρχουν καραμέλες για το λαιμό και σπρέι με τα απαραίτητα συστατικά με αντιφλεγμονώδη και παυσίπονη δράση για να αντιμετωπίσουν τον πονόλαιμο», επεσήμανε ο κ. Σκληρός.
Η πρόληψη των λοιμώξεων, όπως η βελτίωση της υγιεινής, είναι η πρώτη γραμμή άμυνας κατά των ασθενειών και με τη σειρά της κατά της χρήσης αντιβιοτικών. Το ίδιο ισχύει και στον γεωργικό τομέα –τα υγιή ζώα δεν χρειάζονται αντιβιοτικά.
Επενδύσεις στον συντονισμό
«Η παγκόσμια εξάπλωση της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά απαιτεί συντονισμό των προσπαθειών πέρα από τα εθνικά σύνορα, μέσω της συνεργασίας εντός και μεταξύ κυβερνήσεων, οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και διεθνών οργανισμών. Ωστόσο, μέχρι στιγμής η συνεργασία αυτή βρίσκεται συχνά μόνο στα αρχικά της στάδια», επισημαίνει ο κ. Αλέξης Σωτηρόπουλος, Ταμίας της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας και Εκπαίδευσης στην ΠΦΥ.
Αύξηση της επαγγελματικής και δημόσιας ευαισθητοποίησης
Παρά την αυξημένη συνειδητοποίηση της μικροβιακής αντοχής ως απειλής για τη δημόσια υγεία και τη διαθεσιμότητα τεκμηριωμένων οδηγιών για την πρόληψη και τον έλεγχο των λοιμώξεων, την αντιμικροβιακή διαχείριση και την επαρκή μικροβιολογική ικανότητα, η δράση της δημόσιας υγείας για την αντιμετώπιση του ζητήματος παραμένει ανεπαρκής. Χρειάζονται επειγόντως ισχυρότερες παρεμβάσεις και δράσεις για την αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής, οι οποίες θα είχαν σημαντικό θετικό αντίκτυπο στην υγεία του πληθυσμού και στις μελλοντικές δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης στην ΕΕ.
Η βελτίωση της ευαισθητοποίησης και της κατανόησης μεταξύ του κοινού, των επαγγελματιών υγείας, των εκπαιδευτικών, των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των κυβερνήσεων είναι απαραίτητη κατά την αντιμετώπιση του προβλήματος της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά. Αυτό θα απαιτήσει αναπόφευκτα τη συμμετοχή φορέων της κοινωνίας των πολιτών, οι οποίοι μπορούν να κινητοποιήσουν την υποστήριξη και να διαδώσουν ευρύτερα τις πληροφορίες και το υλικό στις τοπικές κοινότητες.
Τόνωση της έρευνας και της ανάπτυξης νέων αντιβιοτικών
Οι επιστημονικές και διαρθρωτικές δυσκολίες στην ανακάλυψη νέων αντιβιοτικών άρχισαν να εκτιμώνται μόλις τα τελευταία χρόνια, ενώ οι συζητήσεις για το πώς θα ξεπεραστούν οι οικονομικές δυσχέρειες έχουν συγκεντρώσει μεγάλο ενδιαφέρον. Για να ξεπεραστούν αυτά τα επιστημονικά εμπόδια, ο δημόσιος τομέας πρέπει να εμπλακεί, ώστε να αναπτυχθούν τα αντιβιοτικά, τα διαγνωστικά τεστ και τα εμβόλια ύψιστης προτεραιότητας.
Χρειαζόμαστε μια νέα εναλλακτική λύση για το παραδοσιακό επιχειρηματικό μοντέλο που βασίζεται σε πατέντες, όπου η απόδοση της επένδυσης δεν εξαρτάται από τον υψηλό όγκο πωλήσεων, ή τις υψηλές τιμές των νέων αντιβιοτικών. Είναι σημαντικό να έχουμε στρατηγικές για την ελαχιστοποίηση της περιττής χρήσης, ώστε να διατηρηθεί η αποτελεσματικότητά τους, για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και να διασφαλίσουμε ότι είναι προσιτά για όσους τα έχουν ανάγκη, από την αρχή της διαδικασίας ανάπτυξης.
«Ωστόσο, θα χρειαστεί ισχυρή πολιτική βούληση και ηγεσία για την επίτευξη βιώσιμων λύσεων και τον συντονισμό μεταξύ των τοπικών, εθνικών, περιφερειακών και παγκόσμιων προσπαθειών. Όλοι μας πρέπει να αναλάβουμε δράση τώρα», κατέληξε ο κ. Σωτηρόπουλος.
Η Ελληνική Εταιρεία Έρευνας και Εκπαίδευσης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας αποτελεί από το 2003 μια επιστημονική εταιρεία με κύριο στόχο τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας, που παρέχονται από τους ιατρούς της Π.Φ.Υ. (παθολόγους, γενικούς ιατρούς, καρδιολόγους, πνευμονολόγους, ρευματολόγους, ιατρούς χειρουργικών και άλλων ειδικοτήτων).
Η εκπαιδευτική δραστηριότητα της ΕΕΕΕΠ είναι ευρεία και περιλαμβάνει εκπαιδευτικά σεμινάρια, συνέδρια, ερευνητικά πρωτόκολλα με ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον για τον ιατρό της Π.Φ.Υ.
Κύριος στόχος αποτελεί, τόσο η βελτιστοποίηση της παρεχόμενης φροντίδας υγείας, όσο και η προβολή και η αναγνωρισιμότητα του ουσιαστικού ρόλου του ιατρού της Π.Φ.Υ., μέσα στο σύστημα υγείας, γεγονός που επιτυγχάνεται με τα προγράμμα τα συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης, αλλά και από την διεξαγωγή ερευνητικών προγραμμάτων, καθώς και προγραμμάτων πρόληψης και αγωγής υγείας.
Επιπλέον του προγράμματος συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, η ΕΕΕΕΠ, έχοντας αντιληφθεί την ανάγκη ιατρικού συγγράμματος ως επιστημονικό εργαλείο των ιατρών της Π.Φ.Υ., έχει ήδη επιμεληθεί τη συγγραφή τριών εκδόσεων, με την αμέριστη υποστήριξη καταξιωμένων επαγγελματιών στο χώρο της υγείας.
