Πασχάλης Στειρόπουλος, MD, PhD
Καθηγητής Πνευμονολογίας, Διευθυντής της Πνευμονολογικής Κλινικής, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Για την σημαντική προσπάθεια θέσπισης ενός εθνικού προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου, όσον αφορά στην πρώιμη ανίχνευση του καρκίνου του πνεύμονα στη χώρα μας και για την διάκρισή του «στο 2% των πιο επιδραστικών επιστημόνων παγκοσμίως» μιλά στο «The Doctor» ο κ. Πασχάλης Στειρόπουλος.
Κύριε Στειρόπουλε, η πρώτη χορήγηση υποδόριας ανοσοθεραπείας σε ασθενή με καρκίνο του πνεύμονα πραγματοποιήθηκε στην Πνευμονολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης. Τι σημαίνει η εξέλιξη αυτή για τους ασθενείς, ως προς τα θεραπευτικά πρωτόκολλα, αλλά και τα συστήματα Υγείας;
Είμαι στην ευχάριστη θέση να σας ενημερώσω ότι, η πρώτη χορήγηση υποδόριας ανοσοθεραπείας σε ασθενή με καρκίνο του πνεύμονα στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στην Πνευμονολογική Κλινική του νοσοκομείου μας. Η σύγχρονη ανοσοθεραπεία έχει αποδειχθεί ο νέος πυλώνας στη θεραπεία του καρκίνου.
Η ατεζολιζουμάμπη, ένα εξανθρωποποιημένο μονοκλωνικό αντίσωμα, αποτελεί τη μοναδική ανοσοθεραπεία που έχει λάβει, επί του παρόντος, έγκριση για υποδόρια χορήγηση σε ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα. Η διαδικασία είναι πολύ καλά ανεκτή, χωρίς φλεβοκέντηση και ιδιαίτερη ταλαιπωρία για τον ασθενή και, έχοντας χρόνο χορήγησης μόλις 7 λεπτά, εξοικονομεί σημαντικό χρόνο, τόσο για τον ασθενή και τους φροντιστές του, όσο και για το προσωπικό των τμημάτων ημερήσιας νοσηλείας.
Η υποδόρια χορήγηση ανοσοθεραπείας μπορεί να γίνει εύκολα κατ’ οίκον, μέσω διασύνδεσης του ασθενούς με τις δομές ενός νοσοκομείου (Νοσοκομειακή Φροντίδα στο Σπίτι).
Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ένα από τα πιο συχνά είδη καρκίνου. Κάθε χρόνο περισσότεροι από 310.000 ενήλικες διαγιγνώσκονται στην Ευρώπη. Ποια η κατάσταση στην Ελλάδα;
Ο καρκίνος του πνεύμονα, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αποτελεί τον συχνότερο καρκίνο στους άνδρες και τον δεύτερο σε συχνότητα στις γυναίκες με ~ 1,8 εκ. θανάτους από αυτόν σε παγκόσμια κλίμακα. Τα δεδομένα από τον ελληνικό χώρο δεν διαφέρουν σημαντικά καθώς, το 2022 περίπου 8.500 ενήλικες και των δύο φύλων διαγνώσθηκαν με καρκίνο του πνεύμονα (13,1% όλων των περιστατικών καρκίνου). Για το λόγο αυτό, γίνεται σημαντική προσπάθεια για τη θέσπιση ενός εθνικού προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου για την πρώιμη ανίχνευση του καρκίνου του πνεύμονα με την εφαρμογή των ελληνικών κατευθυντήριων οδηγιών υπό την αιγίδα της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, της Ελληνικής Ακτινολογικής Εταιρείας, της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργών Θώρακος – Καρδιάς – Αγγείων με την ενεργό συμμετοχή της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου. Στα πλαίσια αυτά, στην Πνευμονολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης λειτουργεί πιλοτικά ιατρείο προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του πνεύμονα.
Πόσο σημαντική είναι η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση διάφορων αναπνευστικών νοσημάτων και πως επιδρά ως προς την θεραπεία τους;
Η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση και αντιμετώπιση αναπνευστικών νοσημάτων, όπως το Βρογχικό Άσθμα και η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, προσφέρουν στους ασθενείς μας καλύτερη ποιότητα ζωής, καλύτερο έλεγχο των συμπτωμάτων της νόσου, αλλά και μείωση της χρήσης των υπηρεσιών υγείας και του κόστους, καθώς ελαττώνεται η ανάγκη για προσελεύσεις στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών και η ανάγκη για νοσηλεία λόγω παροξύνσεων της νόσου.
Η διασύνδεση των ασθενών με ΧΑΠ με τα ιατρεία διακοπής καπνίσματος συμβάλει επιπρόσθετα στην μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα (πρωτογενής πρόληψη).
Η πρώιμη ανίχνευση του καρκίνου του πνεύμονα, μέσω της παραπομπής σε αξονική τομογραφία θώρακα χαμηλής δόσης ακτινοβολίας (Low-Dose CT), αυξάνει τις διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα και μας επιτρέπει να μιλάμε ακόμα και για πλήρη ίαση σε πρώιμα στάδια. Τα διάμεσα νοσήματα του πνεύμονα, όπως η Ιδιοπαθής Πνευμονική Ίνωση, είναι ένα ακόμα πεδίο, στο οποίο όσο πιο έγκαιρα επέμβουμε με τις εγκεκριμένες αντιινωτικές θεραπείες, τόσο βελτιώνουμε την ποιότητα ζωής και αυξάνουμε την επιβίωση των ασθενών αυτών.
Τέλος, η έγκαιρη ανίχνευση και η κατάλληλη αντιμετώπιση της υπνικής άπνοιας έχει ως στόχο, όχι μόνο τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου και του κινδύνου εμφάνισης γνωσιακών και μεταβολικών διαταραχών σε ατομικό επίπεδο, αλλά και την αύξηση της αποδοτικότητας στην εργασία και τη μείωση των τροχαίων και εργατικών ατυχημάτων σε επίπεδο δημόσιας υγείας.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) προχώρησε στην έγκριση ενός μονοκλωνικού αντισώματος για ασθενείς με την κλασική νόσο του καπνίσματος και ανεπαρκή έλεγχο των συμπτωμάτων. Πόσο αποτελεσματική είναι η νέα θεραπεία της ΧΑΠ;
Η νέα αυτή θεραπεία που έχει λάβει έγκριση από τον ΕΜΑ, αφορά σε ένα μονοκλωνικό αντίσωμα (δουπιλουμάμπη) το οποίο αναστέλλει τη σηματοδότηση της ιντερλευκίνης-4 και ιντερλευκίνης-13 (IL-4 και IL-13), δύο βασικών πρωτεϊνών που διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην εκδήλωση της φλεγμονώδους αντίδρασης Τύπου 2. Η δουπιλουμάμπη είχε ένδειξη για την αντιμετώπιση του σοβαρού ηωσινοφιλικού ή κορτικοεξαρτώμενου άσθματος και της ατοπικής δερματίτιδας. Φαίνεται ότι είναι μια πολλά υποσχόμενη θεραπεία, η οποία απευθύνεται σε ασθενείς με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια και ηωσινοφιλικού τύπου φλεγμονή (με αριθμό ηωσινοφίλων στο περιφερικό αίμα >300 κύτταρα/mm3), οι οποίοι εμφανίζουν συχνές παροξύνσεις.
Τα δεδομένα από την εγκριτική διπλή – τυφλή, τυχαιοποιημένη μελέτη φάσης ΙΙΙ, που πραγματοποιήθηκε, δείχνουν μείωση του αριθμού των παροξύνσεων αυτών των ασθενών, βελτίωση της αναπνευστικής τους λειτουργίας και της ποιότητας ζωής τους, αλλά και λιγότερο σοβαρά αναπνευστικά συμπτώματα στις 52 εβδομάδες παρακολούθησης. Επιπρόσθετα, φαίνεται να είναι μια καλώς ανεκτή θεραπεία, χωρίς σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. Αναμένουμε λοιπόν και τη διάθεση του φαρμάκου και στον ελλαδικό χώρο.
Πρόσφατα αποσπάσατε μια πολύ σημαντική διάκριση από το Scopus/Elsevier και Stanford University, καθώς συμπεριληφθήκατε στη λίστα των πιο επιδραστικών επιστημόνων παγκοσμίως. Στην έως τώρα επαγγελματική σας διαδρομή, ποια τα σημεία έρευνας που σας διέκριναν;
Το να ανήκω στο 2% των πιο επιδραστικών επιστημόνων παγκοσμίως για το έτος 2023, (με βάση τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν από το Scopus/Elsevier και το Stanford University) αποτελεί μια ιδιαίτερα τιμητική διάκριση που οφείλεται στη σκληρή δουλειά, την προσωπική αφοσίωση, την επιμονή και την υπομονή αλλά και στις ευρύτερες ερευνητικές συνεργασίες.
Είμαι μέλος ΔΕΠ στο Τμήμα Ιατρικής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης από το 2012 και Διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Ιατρική του Ύπνου» από το 2019. Στους προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς μου φοιτητές, αλλά και στους συνεργάτες μου όλα αυτά τα χρόνια, αφιερώνω αυτή τη διάκριση, παροτρύνοντάς τους να συνεχίζουν, όχι μόνο να ονειρεύονται, αλλά και να πραγματοποιούν τα όνειρά τους.
Η ελληνική Πολιτεία κατά πόσο έχει στηρίξει ή αναγνωρίσει το έργο σας; Πόσο εύκολο είναι το πεδίο έρευνας στην Ελλάδα;
Η χώρα μας έχει αντιμετωπίσει σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα με μεταρρυθμίσεις, τόσο στο σύστημα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, όσο και στη λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Το να θέλεις να ασχοληθείς με την έρευνα δεν είναι εύκολο, καθώς οι διαθέσιμοι πόροι για έρευνα στην Ελλάδα είναι λίγοι, ενώ συχνά απαιτούνται χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες.
Στα κύρια ερευνητικά σας ενδιαφέροντα περιλαμβάνεται η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, το βρογχικό άσθμα, οι διαταραχές ύπνου και οι διάχυτες διάμεσες πνευμονοπάθειες. Επιδημιολογικά, τι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια ως προς την εμφάνιση των επιμέρους παθήσεων;
Πράγματι, τα κύρια ερευνητικά μου ενδιαφέροντα αποτελούν τα αποφρακτικά νοσήματα του πνεύμονα, δηλαδή το βρογχικό άσθμα και η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, τα διάμεσα νοσήματα του πνεύμονα και οι διαταραχές της αναπνοής στον ύπνο. Σε όλα αυτά τα νοσήματα παρατηρείται ένας συνεχώς αυξανόμενος επιπολασμός, ο οποίος εν μέρει οφείλεται και στην μεγαλύτερη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού και των επαγγελματιών υγείας στα αναπνευστικά νοσήματα.
Αναμφισβήτητα, η έκταση της καπνισματικής συνήθειας στην Ελλάδα και οι αυξημένοι περιβαλλοντικοί ρύποι επιδεινώνουν τα συμπτώματα ασθενών με βρογχικό άσθμα και ΧΑΠ, ενώ η επιδημία της παχυσαρκίας σε παγκόσμιο επίπεδο αυξάνει τον κίνδυνο για διαταραχές της αναπνοής κατά τον ύπνο, με κύριο εκπρόσωπο την υπνική άπνοια. Παράλληλα, η ευρεία πλέον χρήση της αξονικής τομογραφίας θώρακα υψηλής ευκρίνειας έχει αυξήσει τα ποσοστά διάγνωσης των διάχυτων διάμεσων πνευμονοπαθειών.
Έχοντας εισέλθει στην «εμβολιαστική περίοδο», ποιες οι συστάσεις σας για θωράκιση της δημόσιας Υγείας αλλά και των ευπαθών ομάδων, και για ποιους κινδύνους;
Η πανδημία της COVID-19 έχει καταδείξει τη μεγάλη σημασία της πρόληψης, ιδιαίτερα στις ευπαθείς ομάδες. Οι ασθενείς με αναπνευστικά νοσήματα ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία και χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. Εκτός της τήρησης των μέτρων ατομικής προστασίας, η χρήση των εμβολίων αποτελεί μέρος της θεραπείας των αναπνευστικών ασθενών. Το νέο συζευγμένο 20-δύναμο πολυσακχαριδικό εμβόλιο έναντι του πνευμονιοκόκκου προστατεύει από την εμφάνιση πνευμονίας, που προκαλείται από τον στρεπτόκοκκο της πνευμονίας. Χορηγείται άπαξ και είναι εφ’ όρου ζωής. Ο ετήσιος εμβολιασμός έναντι της γρίπης είναι απαραίτητος, ενώ σε ηλικίες άνω των 65 ετών προτείνεται η χρήση του «ενισχυμένου» αντιγριπικού εμβολίου. Επιπλέον, ο εμβολιασμός έναντι του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV) προτείνεται από την εθνική επιτροπή εμβολιασμών για τα άτομα με αναπνευστικά νοσήματα άνω των 60 ετών, καθώς τα δεδομένα δείχνουν πως προστατεύει από τη σοβαρή νόσηση και ανάγκη για νοσηλεία. Επιπρόσθετα, συνιστάται η εμβολιαστική κάλυψη για τον ιό του έρπητα ζωστήρα, ενώ δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τον ετήσιο εμβολιασμό έναντι της COVID-19.
Who is Who
- Ο Πασχάλης Στειρόπουλος είναι πτυχιούχος του Τμήματος Ιατρικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (1996).
- Ολοκλήρωσε την ειδίκευσή του στην πνευμονολογία στο Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου» (2005) και τη διδακτορική του διατριβή στην Πνευμονολογική Κλινική του ΔΠΘ (2007). Μετεκπαιδεύτηκε στην Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική του Vrije Universiteit Brussel, Belgium (2007-2008) και στο Sleep Disorder Center, Vita-Salute San Raffaele University, Milan, Italy (2018-2019).
- Σήμερα, είναι Καθηγητής Πνευμονολογίας του ΔΠΘ και Διευθυντής της Πνευμονολογικής Κλινικής του ΔΠΘ στο Π.Γ.Ν. Αλεξανδρούπολης. Είναι ακόμη Διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Ιατρική του Ύπνου» του Τμήματος Ιατρικής του ΔΠΘ, και Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Υπνολογίας. Τέλος, είναι Αντιπρόεδρος του Τμήματος Νοσηλευτικής του ΔΠΘ.
Τα κύρια ερευνητικά του ενδιαφέροντα είναι η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, το βρογχικό άσθμα, οι διαταραχές ύπνου και οι διάχυτες διάμεσες πνευμονοπάθειες. Συμμετέχει ενεργά στην ευρωπαϊκή βάση δεδομένων European Sleep Apnea Database (ESADA), είναι μέλος του Συμβουλίου Εκπαίδευσης Ύπνου της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας (European Respiratory Society, ERS) και μέλος της διοικητικής επιτροπής του European Burden of Disease Network.
Υπήρξε μέλος της ομάδας εργασίας των κατευθυντήριων οδηγιών της ERS (2014-2017). Έχει συγγράψει >300 άρθρα σε διεθνή ιατρικά περιοδικά με κριτές (h-index=44, με περισσότερες από 8.750 αναφορές) και 16 κεφάλαια σε διεθνή βιβλία πνευμονολογίας και ιατρικής του ύπνου. - Ως προσκεκλημένος ομιλητής, έχει δώσει πάνω από 320 διαλέξεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, σε πεδία σχετικά με την πνευμονολογία και την ιατρική του ύπνου.
- Είναι κριτής σε πάνω από 40 διεθνή ιατρικά περιοδικά και μέλος της συντακτικής επιτροπής σε οκτώ από αυτά.
- Έχει επίσης διατελέσει κύριος ερευνητής σε σειρά πολυκεντρικών μελετών και ερευνητικών πρωτοκόλλων.
