Αντώνιος Ντακανάλης
Καθηγητής & Επικεφαλής Ερευνητής Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας, Πανεπιστήμιο Μπικόκα του Μιλάνου, Μέλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ψυχικής Υγείας & της Διεθνούς Ακαδημίας Ψηφιακής Ιατρικής
Η σχέση μεταξύ του ανθρώπου και της τεχνολογίας είναι αμφίδρομη. Δεν αλλάζουμε μόνο εμείς αλλά και οι τεχνολογίες, καθώς αλλάζουμε εμείς και οι ανάγκες μας.
Στόχος πλέον δεν είναι απλώς η επιβίωση στον ψηφιακό κόσμο μέσω αξιοποίησης ψηφιακών εργαλείων για την κάλυψη βασικών αναγκών, όπως η εξ’ αποστάσεως εργασία ή εκπαίδευση, αλλά η αξιοποίηση της τεχνολογίας με τρόπο που ενισχύει την ψυχική, σωματική, επαγγελματική και κοινωνική ευημερία όλων μας και του καθενός ξεχωριστά, αποτελεσματικά και εξατομικευμένα! Άκρως εφικτό και αναγκαίο σήμερα!
Την τελευταία δεκαπενταετία ζούμε σε ένα ρευστό και διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από οικονομική αστάθεια, γεωπολιτικές αναταραχές, ενεργειακή ανασφάλεια, ακραία καιρικά φαινόμενα και φυσικές καταστροφές. Όλο αυτό το κλίμα συνέχων αλλαγών και ανατροπών μεταφράζεται σαν μια αβεβαιότητα, που ποτίζει το DNA μας, και δρα σωρευτικά, επιβαρύνοντας την ψυχική μας υγεία.
Οι επιπτώσεις αυτού του κλίματος, που διαταράσσει τον τρόπο με τον οποίο κοιμόμαστε, τρώμε, λειτουργούμε, μαθαίνουμε, εργαζόμαστε και φυσικά αποδίδουμε, φαίνονται σε όλους μας, με διαφορετικούς βαθμούς έντασης.
Tο βλέπουμε και εμείς καθημερινά στα ιατρεία και στα ψυχοθεραπευτικά μας κέντρα. Το δείχνουν οι πανευρωπαϊκές μελέτες μας καθώς και τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, σύμφωνα με τους οποίους, συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης είναι πλέον διαδεδομένα σε όλες τις χώρες της ΕΕ, περιλαμβανομένης και της Ελλάδας. Επιπλέον, εξαιτίας της αγχωτικής καθημερινότητας και τις ατέλειωτες εργασιακού τύπου υποχρεώσεις, το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης, γνωστό και ως «burn-out», έχει εξαπλωθεί σε όλα τα επαγγελματικά πεδία.
Σήμερα, 1 άνθρωπος στους 5 δυσλειτουργεί και υποφέρει. Σε μια επιχείρηση με 1.000 εργαζομένους ή σε ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα με 1.000 φοιτητές, οι 200 έχουν συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης ή burn-out. Καταστάσεις που κοστίζουν στην παγκόσμια οικονομία τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε απώλεια παραγωγικότητας.
Αυτήν την πραγματική ανθρώπινη ανάγκη έρχεται να καλύψει η δημιουργία καινοτόμων εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης για έξυπνα κινητά τηλέφωνα, που παρουσιάστηκαν στο φετινό Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, θέτοντας στο επίκεντρο την εξατομικευμένη φροντίδα για ένα βιώσιμο, χωρίς αποκλεισμούς και ευημερούν μέλλον.
Πρόκειται για μια πραγματική επανάσταση στον τρόπο που φροντίζουμε την ψυχική μας υγεία, καθιστώντας την πιο προσιτή και αποτελεσματική, φέρνοντας στο προσκήνιο εξατομικευμένες, ολιστικές και κλινικά τεκμηριωμένες λύσεις ευεξίας για εργαζόμενους (συμπεριλαμβανόμενων όσων εργάζονται στον υγειονομικό τομέα) και φοιτητές, που είναι προσβάσιμες σε όλους, οποτεδήποτε και από οπουδήποτε με χαμηλό κόστος.
Αξιοσημείωτο, ότι οι εφαρμογές προσαρμόζονται ήδη καταλληλά, ώστε να προσφέρουν υπηρεσίες και σε αθλητές και ασθενείς με χρόνια νοσήματα.
Πώς λειτουργούν; Ουσιαστικά, συλλέγουν, δεδομένα, όπως το ιστορικό υγείας, οι συνήθειες του τρόπου ζωής καθώς και χαρακτηριστικά που συνδέονται στενά με την ψυχική κατάσταση του χρήστη, όπως η ποιότητα και ποσότητα ύπνου και διατροφής, τα επίπεδα στρες και οι διακυμάνσεις της διάθεσης μέσω απαντήσεων σε απλές ερωτήσεις στο κινητό ή ακόμα και, σε πιο προχωρημένο επίπεδο, ανάλυσης των χαρακτηριστικών της ομιλίας δηλαδή ρυθμό, τόνο και ένταση της φωνής. Είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι τα συμπεράσματα εξάγονται από τον τρόπο και όχι από το περιεχόμενο της ομιλίας.
Μέσω της ανάλυσης αυτών των δεδομένων σε πραγματικό χρόνο, οι καινοτόμες εφαρμογές, μπορούν όχι απλά να εντοπίζουν έγκαιρα και έγκυρα συμπτώματα ψυχικής δυσφορίας και εξουθένωσης, όπως άγχος, κατάθλιψη και το γνωστό burn-out, άλλα και να παρέχουν στοχευμένες συστάσεις, κλιμακωτή υποστήριξη και αποτελεσματικές παρεμβάσεις ευθυγραμμισμένες με τις εκάστοτε ανάγκες και τα μοναδικά χαρακτηριστικά του κάθε χρήστη, για κάθε πτυχή της ζωής, σωματική, ψυχική, επαγγελματική και κοινωνική (ολιστική ευεξία/wellbeing).
Φανταστείτε αυτές τις καινοτόμες εφαρμογές, που διατίθενται ήδη σε πολλές γλώσσες και χώρες του εξωτερικού και θα είναι διαθέσιμες και στην Ελλάδα σύντομα, σαν ένα google map, που ανιχνεύει σε πραγματικό χρόνο το επίπεδο της ψυχοσωματικής μας ευεξίας, και που ανάλογα μας δίνει εξατομικευμένη καθοδήγηση για ποιοτικότερο ύπνο, ορθή ενσωμάτωση σωματικής δραστηριότητας και αλλαγή διατροφικών συνηθειών ή για τεχνικές μείωσης του στρες και διαχείρισης δυσλειτουργικών σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών.
Τo βασικό πλεονέκτημα αυτών των εφαρμογών, που σχεδίασε η επιστημονική μου ομάδα, είναι ότι φροντίζουν εξατομικευμένα την ψυχική υγεία και ολιστική ευεξία όλων μας, και όχι μόνο όσων είναι στο κόκκινο, δηλαδή σε κρίση, κατάσταση που συνεπάγεται δραματική μείωση της παραγωγικότητας και απαιτεί πρόσβαση σε επαγγελματία υγείας.
Ουσιαστικά, παρεμβαίνουν τη σωστή στιγμή, με το σωστό επίπεδο υποστήριξης και τα σωστά εργαλεία, που ανταποκρίνονται στις ανάγκες του ατόμου και στη φάση στην οποία βρίσκεται, υποστηρίζοντας όλους μας, όχι απλώς να μη φτάσουν στο κόκκινο, αλλά προχωρούν ένα βήμα παρακάτω, βοηθούν τους ανθρώπους να αναπτυχθούν και να ευημερήσουν. Μάλιστα, τα μέχρι τώρα δεδομένα σε 1,5 εκατομμύρια χρήστες δείχνουν ότι η χρήση των εν λόγω εφαρμογών επιδρά θετικά, σε παράγοντες που έχουν σημασία στον εργασιακό χώρο και στην προσωπική ζωή όπως η μείωση των απουσιών και του στρες, η βελτίωση της ποιότητας ζωής, της εργασιακής δέσμευσης αλλά και της παραγωγικότητας/αποδοτικότητας κατά 80%.
