Βασίλης Κοντοζαμάνης
Σύμβουλος του Πρωθυπουργού για θέματα Υγείας και πρώην Αναπληρωτής Υπουργός Υγείας
«Έχει εκπονηθεί σχέδιο, προκειμένου η Ελλάδα να παίξει σημαντικό ρόλο στην βιοφαρμακευτική και βιοϊατρική βιομηχανία», όπως σημειώνει ο κ. Βασίλης Κοντοζαμάνης, υπογραμμίζοντας πως «Βασικός στόχος είναι να είμαστε ανταγωνιστικοί σε διεθνές επίπεδο. Τα αποτελέσματα του σχεδιασμού μας είναι ήδη ορατά».
Κύριε Κοντοζαμάνη, το τελευταίο διάστημα εντείνονται οι πιέσεις για την ενίσχυση της παραγωγής κρίσιμων φαρμάκων στην ΕΕ, ώστε να περιοριστούν δραστικά οι ελλείψεις. Ποιες οι πρωτοβουλίες και το σχέδιο της HERA προς τους κοινωνικούς εταίρους;
Λόγω της πολιτικής πίεσης που δημιούργησε η έλλειψη αντιβιοτικών κατά τη διάρκεια του χειμώνα 2022-2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απάντησε με το Communication «Addressing medicine shortages in the EU». Εκτός από τη νομοθετική πράξη Critical Medicines Act, προτείνονται η δημιουργία μιας Λίστας Κρίσιμων Φαρμάκων (Union Critical Medicines List) και της Ένωσης Κρίσιμων Φαρμάκων (Critical Medicines Alliance). Η Ε.Ε. προέβη στη δημιουργία της προαναφερόμενης Λίστας (Δεκέμβριος 2023), ετοιμάζει την ανάθεση μελέτης για μια Πράξη (Act) για τα Κρίσιμα Φάρμακα και ανέθεσε στη HERA να οργανώσει την Ένωση Κρίσιμων Φαρμάκων.
Αποστολή της ένωσης είναι να διερευνήσει τη δυνατότητα προμήθειας από διαφορετικούς στρατηγικούς εταίρους καθώς και να ενισχύσει την παραγωγή φαρμάκων και συστατικών στην Ευρώπη. Η επίσημη έναρξη της ένωσης θα γίνει στις 24 Απριλίου. Σημαντικό είναι το ζήτημα του ποια είναι τα 10-20 κρίσιμα φάρμακα στα οποία θα επικεντρωθεί η ένωση πιλοτικά. Η δε HERA μαζί με τα κράτη-μέλη μελετά τα κριτήρια επιλογής αυτών των φαρμάκων (vulnerability analysis).
Με αυτό τον τρόπο η Critical Medicines Alliance συνδέεται με το ζήτημα του οράματος για το μέλλον της HERA.
Στο πρόσφατο παρελθόν γίνονταν προσπάθειες για ένταξη της Ελλάδας στον «πυρήνα» της βιοφαρμακευτικής και βιοϊατρικής καινοτομίας. Σε ποια φάση βρισκόμαστε πλέον; Υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον αλλά και κίνητρα;
H ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στον τομέα της υγείας, υπό την οπτική της ανάπτυξης βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο των πρωτοβουλιών μας. Η καινοτομία και η έρευνα καθορίζουν την επόμενη ημέρα.
Έχει εκπονηθεί σχέδιο, προκειμένου η Ελλάδα να παίξει σημαντικό ρόλο στην βιοφαρμακευτική και βιοϊατρική βιομηχανία με βασικό στόχο να είμαστε ανταγωνιστικοί σε διεθνές επίπεδο. Τα αποτελέσματα του σχεδιασμού μας είναι ήδη ορατά.
Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία έχει ανακοινώσει επενδυτικά σχέδια που ξεπερνούν τα 300 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, η Pfizer, κορυφαία φαρμακευτική εταιρεία παγκοσμίως, έχει καταστήσει έδρα ενός διεθνούς κέντρου ψηφιακής τεχνολογίας τη Θεσσαλονίκη, ενώ η πολυεθνική φαρμακευτική βιομηχανία Boehringer Ingelheim επενδύει πάνω από 100 εκατ. ευρώ, την περίοδο 2019-2025, για να επεκτείνει τις παραγωγικές δραστηριότητες του εργοστασίου της στο Κορωπί. Φυσικά, έχουμε δρόμο να διανύσουμε ακόμα, αλλά οι πρώτοι στόχοι έχουν επιτευχθεί.
Ήσασταν μεταξύ των ανθρώπων που κλήθηκαν να διαχειριστούν πολιτικά και επιχειρησιακά τη δύσκολη περίοδο της πανδημίας. Τι σας δίδαξε αυτή η εμπειρία;
Η πανδημία μας έκανε σοφότερους. Αποκτήσαμε ικανή εμπειρία και πολύτιμη γνώση στη διαχείριση υγειονομικών κρίσεων. Και πηγαίνοντας το ένα βήμα πιο κάτω, αποκτήσαμε μεγαλύτερη επιχειρησιακή δεινότητα και περισσότερες συντονιστικές δυνατότητες. Ξέρω εκ των έσω τον «ασύμμετρο πόλεμο» εκείνης της περιόδου γι’ αυτό και μιλάω για σπουδαία διδάγματα. Η Ελλάδα ξεπέρασε σε λίγες μέρες παθογένειες δεκαετιών. Το Σύστημα Υγείας κρατήθηκε όρθιο την ώρα που πιο «πλούσια» και σύγχρονα συστήματα Υγείας κατέρρευσαν. Επενδύσαμε στην αλήθεια και στην εμπιστοσύνη και λειτουργήσαμε με ενσυναίσθηση.
Είπαμε τα πάντα στους πολίτες με ειλικρίνεια και δεν κάναμε προσπάθεια να «στρογγυλέψουμε» την κατάσταση. Παράλληλα, πορευτήκαμε με ανυποκρισία και θάρρος μαζί με τους ανθρώπους της υγείας, γιατρούς, νοσηλευτές, υγειονομικούς, που έβαλαν πλάτη και στάθηκαν από την πρώτη στιγμή στην πρώτη γραμμή της μάχης. Τα αποτελέσματα της ειλικρίνειας και η σχέση εμπιστοσύνης που κτίσαμε είναι το μεγαλύτερο δίδαγμα. Η χώρα μας έγινε παράδειγμα προς μίμηση. Είμαι περήφανος που υπήρξα μέλος αυτής της ομάδας.
Η HERA συστήθηκε εν μέσω πανδημίας και καλείται να θεραπεύσει το φαινόμενο του κατακερματισμού των αρμόδιων κέντρων αποφάσεων προς την κατεύθυνση μιας συνολικής θεώρησης στο ζήτημα της προστασίας του πληθυσμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε πρακτικό επίπεδο, ποιες οι «επιτυχίες» της έως τώρα;
Η HERA δημιουργήθηκε το 2021, με σκοπό τη διαχείριση της πανδημίας. Η Στρατηγική Εμβολιασμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θεωρείται ιστορική επιτυχία. Η δε συνδρομή της HERA στην κοινή προμήθεια και άλλων εμβολίων ενίσχυσε την προστασία των κρατών-μελών έναντι υγειονομικών απειλών.
Μετά τη λήξη της πανδημίας, η HERA αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και εκτελεί προγράμματα που αποσκοπούν στην προετοιμασία της Ε.Ε. για πιθανές απειλές κατά της δημόσιας υγείας.
Επικεντρώνεται σε 3 απειλές δημόσιας υγείας:
παθογόνα με δυναμική επιδημίας ή πανδημίας,
αντιμικροβιακή αντοχή,
χημικές/βιολογικές/ραδιολογικές/πυρηνικές απειλές.
Σε αυτές, πρόσφατα προτάθηκε η διεύρυνση τoυ πεδίου αρμοδιότητας της HERA με την προσθήκη της επίπτωσης της κλιματικής αλλαγής στην υγεία, πρόταση την οποία κατέθεσε ο υποφαινόμενος στο ΔΣ HERA. Επιπλέον, η HERA παρακολουθεί τον επιπολασμό ασθενειών που μεταδίδονται με τα κουνούπια, όπως κίτρινος πυρετός, δάγγειος πυρετός, Ζίκα, πυρετός του Νείλου, Chikungunya.
Μέσω των κλινικών δοκιμών, οι ασθενείς αποκτούν πρόσβαση σε καινοτόμες και πιο αποτελεσματικές θεραπευτικές παρεμβάσεις. Παρόλα αυτά, γιατί στην Ελλάδα παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα;
Το φαινόμενο είναι σύνθετο και σχετίζεται με διάφορους παράγοντες, αλλά η Ελλάδα έχει αυξήσει τις επιδόσεις της στο πεδίο των κλινικών μελετών τα τελευταία χρόνια. Τα πολλαπλά οφέλη από την επέκταση της δραστηριότητας των κλινικών μελετών στη χώρα μας επισημαίνονται εδώ και χρόνια. Προσέλκυση επενδύσεων και έσοδα για τη χώρα, πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες και βελτίωση της υγείας των πολιτών.
Για την αποτελεσματικότερη κεφαλαιοποίηση των ευκαιριών που δίνουν οι κλινικές έρευνες έχουν σχεδιαστεί και υλοποιούνται δράσεις, που περιλαμβάνουν:
ένα σαφές πλαίσιο, με οικονομικά κίνητρα για τα νοσοκομεία που θα συμμετάσχουν σε κλινικές μελέτες.
αξιολόγηση των νοσοκομείων για την ερευνητική τους δραστηριότητα.
δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την παρακολούθηση του συνόλου της δραστηριότητας στη χώρα, επιτρέποντας σε ασθενείς, γιατρούς και φροντιστές να αναζητήσουν τις κλινικές μελέτες που μπορούν να τους ενδιαφέρουν.
εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας και των πολιτών για τα πλεονεκτήματα και τα οφέλη των κλινικών μελετών.
δημιουργία μιας κεντρικής ψηφιακής υποδομής που θα συνδέει τα δεδομένα υγείας του ασθενή, με όλα τα υπόλοιπα απαραίτητα δεδομένα. Αυτό θα επιτρέψει τον εντοπισμό των κατάλληλων ασθενών που θα επωφεληθούν από την εκάστοτε κλινική μελέτη.
Επίσης, είναι απαραίτητο να προωθηθούν πρωτοβουλίες που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας, όπως η διασφάλιση της ταχύτητας εκτέλεσης των κλινικών μελετών, η παροχή οικονομικών κινήτρων για όσους χρηματοδοτούν κλινικές έρευνες, η δημιουργία υποδομής για την υποστήριξη των εργαστηρίων, αλλά και η προώθηση συνεργασιών με διεθνείς CROs.
Είστε υποψήφιος στις επερχόμενες ευρωεκλογές με τη Νέα Δημοκρατία. Ποια η «ατζέντα» αλλά και οι φιλοδοξίες σας για τις επερχόμενες πολιτικές αλλαγές σε επίπεδο ΕΕ;
Μπορεί να ακούγεται κλισέ, αλλά οι τελικές αποφάσεις αποτελούν αποκλειστικό προνόμιο και αρμοδιότητα του Πρωθυπουργού, κ. Κυριάκου Μητσοτάκη. Ο Πρωθυπουργός θα κάνει τις επίσημες ανακοινώσεις, όποτε εκείνος κρίνει. Προφανώς και με κολακεύει η συζήτηση. Το Ευρωκοινοβούλιο δεν με αφήνει αδιάφορο.
Γνωρίζω τους θεσμούς, τα όργανα και τους συσχετισμούς της Ε.Ε. Το 2024 είναι χρονιά Ευρωεκλογών και χρειάζεται να μιλήσουμε με σθένος για την Ελλάδα στην Ευρώπη, για μία δυνατή Πατρίδα σε μία ισχυρή Ένωση. Οι ευρωεκλογές δεν είναι «χαλαρές». Ειδικά, οι κάλπες που έχουμε μπροστά μας. Παρατηρείται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο άνοδος τους ευρωσκεπτικισμού και του λαϊκισμού.
Παράλληλα, η επόμενη πενταετία θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμη, όχι μόνο για το μέλλον της Ευρώπης, αλλά και για τα ελληνικά συμφέροντα. Οι κίνδυνοι σε ένα διεθνές περιβάλλον αστάθειας και αβεβαιότητας αυξάνονται σταδιακά, χωρίς κανείς να μπορεί να προβλέψει τι θα φέρει η επόμενη μέρα. Συνεπώς, καμία κάλπη που σχετίζεται με τα εθνικά μας συμφέροντα δεν μπορεί να θεωρηθεί χαλαρή. Το στοίχημα της συμμετοχής και της επικράτησης της κοινής λογικής είναι μπροστά μας.
